Μετά από πέντε μέρες σκληρών διαπραγματεύσεων, εντάσεων, προτάσεων και αντιπροτάσεων, οι ηγέτες συμφώνησαν στους όρους για το Ταμείο Ανάκαμψης, συνολικού ύψους 750 δισ. ευρώ.
Μπρος το αδιέξοδο, οι ηγέτες των 27 κρατών-μελών αποδέχθηκαν την τελευταία πρόταση του προέδρου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ. Στην τελική πρόταση ψαλιδίζεται στα 390 δισ. ευρώ το ποσό για επιχορηγήσεις και αυξάνεται στα 360 δισ. ευρώ το ποσό που θα διατίθεται μέσω δανείων.
Σε ότι αφορά στην Ελλάδα, η χώρα μας χάνει 2-2,5 δισ από τις επιδοτήσεις. Ωστόσο, συγκριτικά με τις γενικότερες μειώσεις, η Αθήνα βρίσκεται σε καλό επίπεδο.
Τι προβλέπει η συμφωνία
Ο τελικός συμβιβασμός περιλάμβανε επιστροφές σε μετρητά για κάποια κράτη από τον κανονικό προϋπολογισμό της ΕΕ, μειώνοντας τις ετήσιες καθαρές συνεισφορές τους. Η Δανία, η Γερμανία, η Ολλανδία, η Αυστρία και η Σουηδία θα λάβουν περισσότερα από 50 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιστροφές για επτά χρόνια. Επίσης Μακρόν και Μέρκελ υποχώρησαν να πέσουν κάτω από τα 500 δισ. ευρώ επιχορηγήσεων στο Ταμείο Ανάκαμψης, όπως είχε προταθεί αρχικά και να συμφωνήσουν στα 390 δισ.
Η ισχύς του Ταμείου θα είναι τριετής. Το βασικό εργαλείο του Ταμείου (Recovery and Resilience Faciility) αυξάνεται από τα 625 στα 672,5 δισ. ευρώ, ενώ αντίθετα το React EU μειώνεται στα 47,5 δισ. ευρώ.
Παράλληλα, δραστική μείωση προβλέπεται για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, από τα 32,5 στα 10 δισ. ευρώ, ενώ μειώνονται περαιτέρω οι πόροι για το InvestEU, την αγροτική ανάπτυξη, την πολιτική γειτονίας και περιφερειακής αρωγής.
Αναλυτικά τα ποσά διαμορφώνονται ως εξής (ποσά σε δισ. €)
| Χρηματοδοτικός φορέας | Δανεισμός | Επιχορηγήσεις | Σύνολο ανά ΧΦ | Ποσοστό επί του συνόλου |
|---|---|---|---|---|
| Recovery and Resilience Facility (RRF) | 360,00 | 312,50 | 672,50 | 89.7 |
| React EU | – | 47,50 | 47,50 | 6.3 |
| Horizon Europe | – | 5,00 | 5,00 | 0.7 |
| InvestEU | – | 2,10 | 2,10 | 0.3 |
| Αγροτική Ανάπτυξη | – | 7,50 | 7,50 | 1.0 |
| Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (JTF) | – | 10,00 | 10,00 | 1.3 |
| RescEU | – | 1,90 | 1,90 | 0.3 |
| NDICI | – | 3,50 | 3,50 | 0.5 |
| ΣΥΝΟΛΑ | 360,00 | 390,00 | 750,00 | 100.0 |
Ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός παραμένει στα 1,074 τρισ. ευρώ, με 5 δισ. ευρώ εκτός οροφής για το Αποθεματικό Ταμείο του Brexit.
Αναλυτικότερες παρατηρήσεις
- Κλειδί για τη συμφωνία είναι ένα νέο στοιχείο στη χάραξη πολιτικής της ΕΕ: Η Κομισιόν θα δανείζεται τεράστια ποσά από την αγορά και στη συνέχεια θα χορηγεί το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων αντί να τα δανείζει, σε χώρες που χρειάζονται περισσότερο τόνωση της οικονομίας.Οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν ότι η Κομισιόν θα δανειστεί φθηνά 750 δισ. ευρώ, αξιοποιώντας την αξιολόγησή της των ΑΑΑ. Από αυτό το ποσό, θα διανέμει τα 390 δισ. ευρώ σε χορηγίες και 360 δισ. ευρώ σε φθηνά δάνεια.
- Οι επιδοτήσεις υποχρεώνουν την Ένωση να δημιουργήσει κεφάλαια για την αποπληρωμή των δανεικών μέχρι το 2058. Οι ηγέτες συμφώνησαν ότι:
-
- η Γερμανία, η Σουηδία και η Ολλανδία θα χάσουν την τρέχουσα έκπτωση στο ποσό του ΦΠΑ που μεταβιβάζουν στην ΕΕ
- Οι χώρες της ΕΕ θα επιβάλουν φόρο σε μη ανακυκλώσιμο πλαστικό και θα μεταβιβάσουν τα έσοδα στα ταμεία της ΕΕ.
- από το 2023 θα υπάρξει φόρος στα αγαθά που εισάγονται στην ΕΕ από χώρες με χαμηλότερα πρότυπα εκπομπής ρύπων από αυτά που ισχύουν στην Ένωση.
- ένας φόρος επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών είναι άλλη μία επιλογή, όπως είναι η απόκτηση ορισμένων χρημάτων από την επέκταση του συστήματος διαπραγμάτευσης ρύπων στους τομείς της ναυτιλίας και της αεροπορίας.
Τέτοιοι νέοι φόροι θα διατεθούν ρητά στην αποπληρωμή των 750 δισ. ευρώ που δανείστηκαν, αλλά θα γίνουν μέρος της πραγματικότητας της ΕΕ για τα επόμενα 38 χρόνια.
- Οι επιχορηγήσεις θα διανεμηθούν σε χώρες που παρουσιάζουν σχέδια τα οποία ενισχύουν τη δυναμική ανάπτυξής τους, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την οικονομική και κοινωνική ευελιξία των οικονομιών τους. Τα σχέδια πρέπει επίσης να καταστούν τις οικονομίες πιο πράσινες και περισσότερο ψηφιακές και να ευθυγραμμίζονται με τις ετήσιες συστάσεις της Κομισιόν. Η εκταμίευση θα απαιτήσει την έγκριση της ειδικής πλειοψηφίας των κυβερνήσεων της ΕΕ και θα συνδέεται με την επίτευξη ορόσημων και στόχων. Εάν οποιαδήποτε κυβέρνηση της ΕΕ εκτιμά πως αυτοί οι στόχοι δεν έχουν επιτευχθεί, μπορεί να ζητήσει από τους ηγέτες της ΕΕ να το συζητήσουν εντός τριών μηνών. Τα λεφτά θα συνδέονται επίσης με την τήρηση του κράτους δικαίου –ένα ζήτημα για την Πολωνία και την Ουγγαρία οι οποίες βρίσκονται σε διαδικασίες έρευνας από την ΕΕ για τις πρακτικές τους στο κράτος δικαίου. Ωστόσο θα υπάρξει μεγάλη πολιτική παρέκκλιση: εάν η Κομισιόν αποφασίσει ότι υπάρχουν “εμφανείς γενικευμένες ελλείψεις στη χρηστή διακυβέρνηση των αρχών των Κρατών-μελών αναφορικά με τον σεβασμό του κράτους δικαίου”, μπορεί να προτείνει μέτρα τα οποία θα πρέπει να έχουν την υποστήριξη της ειδικής πλειοψηφίας των κυβερνήσεων.
- Για να εξασφαλιστεί η υποστήριξή τους για το σχέδιο ανάκαμψης, οι χώρες που συνεισφέρουν στον προϋπολογισμό της ΕΕ, όπως η Ολλανδία, η Σουηδία, η Αυστρία, η Δανία και η Γερμανία, θα λάβουν πολύ μεγαλύτερες εκπτώσεις από ό,τι στο παρελθόν, για το τι πρέπει να δίνουν κάθε χρόνο στα ταμεία της ΕΕ, με βάση το μέγεθος των οικονομιών τους. Ενδεικτικά, από 1,576 δισ. σε 1,921 δισ. για την Ολλανδία και από 237 σε 565 εκατ. για την Αυστρία.
