Επανασχεδιάζοντας τον κόσμο : Η πρωτοπορία του Pablo Picasso, πηγή έμπνευσης για τον κόσμο του αύριο
του Βασίλη Κουφού*
“Banking is necessary, banks are not'”
-Bill Gates
Στο ξεκίνημα της τρίτης δεκαετίας του 21ου, πλέον, αιώνα, η χρηματοδότηση της Αγοράς (ιδιωτών, επιχειρήσεων αλλά και δημοσίων φορέων) κατέστη οριστικό το κορυφαίο ζητούμενο, καθώς οι (επαναλαμβανόμενες) αβεβαιότητες δημιουργούν στο πεδίο της οικονομικής δραστηριότητας, το δικό τους – μόνιμο – Ζωτικό Χώρο.
Στα δεδομένα δε, της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, όπου Κεφάλαια κάθε είδους και πληροφορίες από κάθε πηγή, διακινούνται αστραπιαία, το κλασικό εργαλείο της Δημοσιονομικής Επέκτασης, μετατρέπεται ταχύτατα σε παρωχημένη πρακτική, χρονοβόρα, δαπανηρή και με μεγάλο φορτίο πολιτικού κόστους.
Συνεπώς, οι δρώντες, δεν μπορούν να αρκούνται στο φρεσκοτυπωμένο χρήμα (το οποίο θα αποπληρώσουν με φόρους, τέλη, έκτακτες εισφορές και αποδοχή κανονιστικών όρων στο Δημόσιο μεσοπρόθεσμα), αλλά οφείλουν να εξασφαλίσουν τους αναγκαίους πόρους, τόσο ευέλικτα, όσο και φθηνά. Στην αντίθετη πλευρά, οι χρηματοδότες, προκειμένου να παράσχουν ευελιξία και ανταγωνιστικά τιμολόγια, υποχρεούνται να συλλέξουν κεφάλαια με μειωμένο ρίσκο και να απομακρύνουν από τους ισολογισμούς τους όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος εκ των υποχρεώσεων τους (των δανειακών κατά κύριο λόγο), καθιστάμενοι έτσι περισσότερο ελκυστικοί στα επενδυτικά funds.
Η άσκηση είναι πολύπλοκη και με αρκετούς αστερίσκους, καθώς γίνεται αντιληπτό, πως ο επιδιωκόμενος σκοπός, είναι να βρεθούν όλοι (ιδιώτες επενδυτές, τραπεζικά συστήματα, επιχειρηματίες, καταναλωτές, αλλά και Δημόσιος Τομέας) κερδισμένοι, στο τέλος της ημέρας.
Την παραπάνω κατεύθυνση, καλούνται να εξυπηρετήσουν από κοινού δύο χρηματοοικονομικά εργαλεία, τα οποία, εφόσον συμπράξουν ομαλά, είναι ικανά να αφήσουν τους πάντες ικανοποιημένους.
Το πρώτο εργαλείο, είναι τα Special Purpose Vehicle (SPV) (ή Special Purpose Entity ή Financial Vehicle Corporation). Τα SPV ουσιαστικά αποτελούν μια τράπεζα, η οποία ιδρύεται με (ειδικό) σκοπό την εκτέλεση και υλοποίηση συγκεκριμένων και άμεσων, στόχων και σκοπών. Η πλέον δημοφιλής χρήση τους, σχετίζεται με την απομόνωση χρηματοοικονομικού κινδύνου, μέσω της συγκέντρωσης δανειακών βαρών και συναφών υποχρεώσεων τρίτων. Για παράδειγμα, μια εταιρεία η οποία αποσκοπεί στη βελτίωση της χρηματοοικονομικής της θέσης, εκχωρεί το δανεισμό της στο SPV. Ωστόσο, το SPV αυτό, οφείλει να μην έχει καμία κεφαλαιακή σύνδεση με την εκχωρούσα. Αλλιώς τα βάρη μετακινούνται απλώς από τη μεμονωμένη εταιρεία στον όμιλο και βάσει του IFRS 12 ή του FIN 46 (των US GAAP) γνωστοποιούνται στον ισολογισμό. Προκειμένου το εμπόδιο αυτό να υπερπηδηθεί, η εκχωρούσα εταιρεία, προχωρεί σε συλλογή κεφαλαίων, τα οποία μετοχοποιούνται και αποδίδονται στο επενδυτικό κοινό. Έτσι, η νέα οντότητα, απολύει κάθε νομικό και χρηματοοικονομικό δεσμό με την αρχική εταιρεία, ενώ επιπλέον αναλαμβάνει πλήρως το ρίσκο των υποχρεώσεων της, προσδοκώντας το succes fee της διαχειριστικής μεθόδου που θα ακολουθήσει.
Εδώ εμφανίζεται το δεύτερο εργαλείο. Η αρχιτεκτονική των παραδοσιακών τραπεζών, χαρακτηρίζεται από σημαντικό βαθμό δυσκαμψίας και ανελαστικότητας σε προσαρμογές, οι οποίες καθίστανται αναγκαίες και ζωτικού χαρακτήρα σε μερικές περιπτώσεις, Επιπλέον πολλά από τα χρηματοπιστωτικά αυτά ιδρύματα, αντιμετωπίζουν ήδη σοβαρά προβλήματα στους ισολογισμούς τους, λόγω ήδη σωρευμένων υποχρεώσεων, αλλά και επισφαλειών, οι οποίες απειλούν τις χρηματικές τους ροές (και άρα μειώνουν την πιθανότητα ελάφρυνσης των βαρών τους). Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, εμφανίστηκαν οι λεγόμενες direct banks, οι οποίες ουσιαστικά είναι ψηφιακές τράπεζες, χωρίς δίκτυο καταστημάτων, εξυπηρετούσες όμως κανονικά την Αγορά όπως και οι τράπεζες φυσικής υπόστασης. Το επόμενο βήμα στην εξέλιξη των direct banks ήρθε με τη μορφή των neobanks (ή online banks ή internet-only banks ή digital banks), προνόμιο των οποίων είναι η αφομοίωση των αρετών και των διευκολύνσεων της Χρηματοοικονομικής Τεχνολογίας (FinTech), σε συνδυασμό με τις ολοένα και πιο άμεσες ανάγκες χρηματοδότησης των επιχειρήσεων. Μέσω της δημιουργίας μιας τέτοιας neobank, είναι πλέον πραγματοποιήσιμη η μεταφορά βαρών από μια οποιαδήποτε εταιρεία, σε μια ανεξάρτητη ιδιωτική οντότητα, εξασφαλίζοντας την έτσι, ως προς τις εγγυήσεις που πρέπει αυτή να παραχωρεί στους χρηματοδότες της. Προϋπόθεση βέβαια είναι η συλλογή των απαιτούμενων χρηματοδοτικών κεφαλαίων, τα οποία θα παραχωρηθούν στο νέο οργανισμό ως μετοχικό κεφάλαιο.
SPV και neobanking, διαμορφώνουν ένα από κοινού, δυναμικό και συλλειτουργούντα άξονα προσπορισμού και διαχείρισης κεφαλαίων, ο οποίος πρωτίστως, συγκεντρώνει ένα αξιόλογο καλάθι πλεονεκτημάτων : ταχύτητα στη συναλλαγή, έλεγχο στη διαχείριση, παραλληλία σε σχέση με το παραδοσιακό τραπεζικό σύστημα, αλλά και εισδοχή σε αυτό, εφόσον οι δρώντες το επιθυμούν (στις Η.Π.Α. ήδη λειτουργούν από δεκαετίες, direct banks υπό την εποπτεία της Federal Reserve).
Η πανδημία που προκάλεσε ο Covid-19, είναι βέβαιο πως θα επηρεάσει ριζικά το διεθνές χρηματοπιστωτικό οικοδόμημα. Προκειμένου Αγορές και Εθνικές Οικονομίες να μη συλληφθούν εκ νέου εξαπίνης, είναι βέβαιο πως θα αξιοποιήσουν τη χρηστικότητα των παραπάνω μεθόδων και – έως ένα βαθμό – θα επιδιωχθεί η θεσμική τους εξασφάλιση. Στον ορίζοντα όμως εμφανίζονται και επιπλέον αιτίες : Η εφαρμογή του Responsible Finance και του Taxonomy Regulation, αναμένεται να αυστηροποιήσουν σε πολύ μεγάλο βαθμό τα κριτήρια της (παραδοσιακής) τραπεζικής χρηματοδότησης, με το συνυπολογισμό των αποτυπωμάτων βιωσιμότητας και εταιρικής υπευθυνότητας κάθε νομικής οντότητας, παράλληλα με τις καθαρές χρηματοοικονομικές της επιδόσεις. Εμπλουτίζοντας δε, την επιχειρηματολογία, με τον ολοένα και πιό επιθετικό Ψηφιακό Μετασχηματισμό της Αγοράς, το Μέλλον ήδη έχει φθάσει.
Τέλος, ένα ενδεικτικό στοιχείο, σύμφωνα με την επικαιροποιημένη έρευνα της εταιρίας παροχής λύσεων Χρηματοοικονομικής Τεχνολογίας MEDICI : Οι neobanks της Ευρώπης έχουν έως και 85 εκατομμύρια πελάτες, φτάνοντας πάνω από το 20% του πληθυσμού άνω των 14 ετών, έως το 2023.
Τί είπατε ;
*Ο Βασίλης Κουφός είναι Διαχειριστής Εταίρος της Capa Epsilon spPCC και Σύμβουλος Επιχειρήσεων. Η Capa Epsilon spPCC στα πλαίσια των εργαλείων επιχειρηματικής ανάπτυξης που προσφέρει στις ελληνικές επιχειρήσεις, έχει σχεδιάσει μοντέλα SPV και στις 18 Σεπτεμβρίου θα παρουσιάσει σε ψηφιακή εκδήλωση, τις πρωτοποριακές αυτές λύσεις στο κοινό.
