Άρθρο του James Shaw *
Το να λέμε ότι βρισκόμαστε σε μια άνευ προηγουμένου συγκυρία, είναι τόσο προφανές και έχει επαναληφθεί τόσο συχνά, που μοιάζε με λευκό θόρυβο. Αυτό που είναι λιγότερο προφανές, ωστόσο, είναι το πού πηγαίνουμε από εδώ.
Σε οποιαδήποτε σημαντική κρίση, πόσο μάλλον καταστροφική όπως η πανδημία Covid-19, είναι απολύτως κατανοητό το ανθρώπινο αντανακλαστικό που θέλει τα πράγματα να «επιστρέψουν στο φυσιολογικό», να «επιστρέψουν στον τρόπο που ήταν πριν».
Και, όταν αντιμετώπιζαν οικονομικές αντιξοότητες – τις τελευταίες δεκαετίες, την ασιατική χρηματοπιστωτική κρίση, την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και, στη δική μας περίπτωση της Νέας Ζηλανδίας , τους σεισμούς στο Christchurch) διαδοχικές κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο έχουν κατευθύνει τις προσπάθειές τους, ώστε να ανταποκριθούν στις προσδοκίες του κοινού με την μεγαλύτερη δυνατή επιστροφή σε μια συνηθισμένη καθημερινότητα (αυτό που θα λέγαμε business as usual).
Δυστυχώς, ένα από τα χαρακτηριστικά αυτής της επιλογής (business as usual), ήταν μια παραγωγική διαδικασία, εξαιρετικά ρυπογόνα και οικολογικά μη βιώσιμη οικονομία, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί ο πλανήτης στο μονοπάτι χωρίς επιστροφή – στην καταστροφική κλιματική αλλαγή.
Οι διαδοχικές αντιδράσεις της κοινής γνώμης έναντι των οικονομικών κρίσεων, αντιμετωπίζουν την κλιματική αλλαγή και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος ως ευσεβή πόθο – κάτι που οφείλουμε να σκεφτούμε, αλλά μόλις επαναφέρουμε την οικονομία και κυλήσουν χρήματα στην αγορά.
Αυτό σημαίνει ότι οι δράσεις για την αλλαγή του κλίματος αναβάλλονται διαρκώς, καθώς οι οικονομικοί κραδασμοί ή κρίσεις συμβαίνουν κατά μέσο όρο κάθε δέκα χρόνια. Σημαίνει επίσης ότι, όταν αρχίσουμε συλλογικά να αισθανόμαστε αρκετά έτοιμοι ώστε να αρχίσουμε να ανησυχούμε ξανά για την κλιματική αλλαγή, διαπιστώνουμε ότι τα προγράμματα οικονομικής ανάκαμψης μας έχουν κλειδώσει στην ίδια εξαιρετικά ρυπογόνα πορεία που βρισκόμασταν πριν.
Απλώς δεν μπορούμε να κάνουμε πίσω για άλλη μια φορά. Οι παγκόσμιες εκπομπές CO2 πρέπει τουλάχιστον να μειωθούν στο ήμισυ στην επόμενη δεκαετία, σύμφωνα με μια συνθήκη του 1992, τη σύμβαση-πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή. Εάν περάσουμε τα επόμενα χρόνια με στόχο την αποκατάσταση του business as usual, θα έχουμε ελάχιστο χρόνο για να μετατρέψουμε το επιχειρείν σε κάτι βιώσιμο και οικολογικό Απλώς δεν θα γίνει ποτέ.
Αυτή τη φορά, όμως θα μπορούσαμε να ενεργήσουμε διαφορετικά. Αυτή τη φορά, θα ήταν εφικτό να σχεδιάσουμε την ανάκαμψή μας, έτσι ώστε να δημιουργήσουμε μια οικονομία καθαρής τεχνολογίας (clean-tech economy), αλλά και υψηλής αξίας (high-value-economy) που να αποδίδει για όλους.
Αντί να επιδιώξουμε μια γρήγορη επιστροφή στην κανονικότητα, για μία στιγμή, ας φανταστούμε κάτι διαφορετικό. Ένα μέλλον όπου οι άνθρωποι θα έχουν όλα όσα χρειάζονται για να διαβιώσουν ικανοποιητικά σε συνθήκες ευημερίας. Μία κοινωνία όπου απλές καθημερινές εργασίες, όπως η παρασκευή του πρωινού καφέ, η μετακίνηση προς και από τη δουλειά και η θέρμανση των σπιτιών μας θα τροφοδοτούνται από καθαρή, ανανεώσιμη ενέργεια.
Ένα μέλλον όπου η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας θα αυξάνεται – αλλά μόνο επειδή οι άνθρωποι θα την καταναλώνουν για τα ηλεκτρικά οχήματά τους. Όπου η φτηνή, καθαρή ενέργεια θα επιστρέφει σημαντικά οικονομικά οφέλη για τις μικρές επιχειρήσεις και τις αγροτικές κοινότητες. Πάνω απ ‘όλα, ένα μέλλον πιο δίκαιο, πιο ευημερούν και πιο καινοτόμο – και όλα εντός των πλανητικών ορίων.
Γνωρίζουμε ότι είναι στο χέρι μας να αλλάξουμε την καθημερινότητά μας. Τους τελευταίους μήνες, σχεδόν όλοι μας έχουμε κάνει αλλαγές στον τρόπο που ζούμε και εργαζόμαστε προκειμένου να προστατευθούμε εμείς και τα αγαπημένα μας πρόσωπα σε όλο τον κόσμο. Οι απαντήσεις μας στο Covid-19 – ως γονείς, ως φίλοι, ως γείτονες – έχουν καταστήσει σαφές τι είναι αυτό που εκτιμούμε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.
Και όχι μόνο αυτό. Έχουμε δει τη διαφορά που μπορούν να κάνουν οι καλές κυβερνήσεις στις ζωές των ανθρώπων – και ότι μπορούμε, όταν χρειαστεί, να λάβουμε τολμηρές αποφάσεις για το συλλογικό καλό.
Μας υπενθύμισαν επίσης, με τον πλέον εμβριθή και δύσκολο τρόπο γιατί πρέπει να ενεργούμε σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα.
Είναι σαφές ότι μέσω των δημόσιων δαπανών, τους επόμενους μήνες, πρέπει να μειωθούν οικονομικές πιέσεις που βιώνουν άνθρωποι και οι επιχειρήσεις. Αυτό όμως δεν αποκλείει ότι η ποιότητα της οικονομικής ανάπτυξης μπορεί να είναι τέτοια που να έχει μειωμένο αντίκτυπό στο κλίμα. Ούτε σημαίνει ότι οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να θέτουν σε μεγεθυντικό φακό κάθε σοβαρή πολιτική απόφαση ως προς τις επιπτώσεις της στο φυσικό περιβάλλον, όπως κάνει η Νέα Ζηλανδία.
Ένα οικονομικό κίνητρο, αποτελεί εν μέρει επιλογή. Στο παρελθόν, κυβερνήσεις έχουν προχωρήσει σε αυτές τις επιλογές με βάση την άποψη ότι οι επενδύσεις και οι αξίες είναι διαφορετικές έννοιες. Όμως δεν είναι. Οι επενδύσεις μας αντικατοπτρίζουν τις αξίες μας.
Σχεδόν κάθε χώρα στον κόσμο έχει δεσμευτεί να διαδραματίσει έναν συγκεκριμένο ρόλο στα πλαίσια μιας παγκόσμιας προσπάθειας με στόχο τον καθαρισμό των οικονομιών μας και την αποφυγή των χειρότερων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Εδώ στη Νέα Ζηλανδία, το κοινοβούλιο μας – ομόφωνα – κατοχύρωσε στην εσωτερική νομοθεσία της, τον στόχο του Παρισιού να περιοριστεί η υπερθέρμανση του πλανήτη κατά 1,5C πάνω από τα προ-βιομηχανικά επίπεδα. Αμέσως, ως αρμόδιος υπουργός, ζήτησα από τη νέα μας ανεξάρτητη επιτροπή Κλιματικής Αλλαγής, να επανεξετάσει εάν η στοχοθεσία μας είναι συνεπής με αυτή του Παρισιού. Εάν η επιτροπή καταλήξει στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν περισσότερα που μπορούμε και πρέπει να κάνουμε, θα ακολουθήσουμε τις συστάσεις και τις αλλαγές που θα μας προτείνει. Αυτό θα διασφαλίσει το ρόλο μας παγκοσμίως. Ελπίζω ότι και άλλες χώρες θα κάνουν το ίδιο, εάν ήδη δεν το έχουν κάνει.
Είναι καιρός σε κυβερνητικό, περιφερειακό αλλά και καθαρά τοπικό – αστικό επίπεδο, σε όλο τον κόσμο, να κινητοποιηθούν και να αναπτυχθούν πόροι για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, ταυτόχρονα με την ανοικοδόμηση των οικονομιών, δημιουργώντας την ίδια ακριβώς στιγμή, πράσινες θέσεις εργασίας υψηλής αξίας (high value green jobs).
Αυτή είναι πράγματι ένα άνευ προηγουμένου momentum. Το πως θα ενεργήσουμε, θα καθορίσει την ποιότητα ζωής δισεκατομμυρίων ανθρώπων – όχι μόνο για τους επόμενους μήνες ή χρόνια, αλλά και για τις επερχόμενες γενεές.
*O James Shaw είναι Υπουργός Κλιματικής Αλλαγής της Νέας Ζηλανδίας και συν-επικεφαλής του Πράσινου κόμματος
Πηγή : www.theguardian.com / Ημερομηνία δημοσίευσης : 23 Απριλίου 2020
