– του Βασίλη Κουφού, Οικονομικού Διευθυντή CSR Hellas NPO – PMP της Capa Epsilon OSP – Σύμβουλου Βιώσιμης Επιχειρηματικής Ανάπτυξης
Η προσέγγιση των κριτηρίων ESG έχει διεισδύσει στην καθημερινότητα των επιχειρήσεων και των αγορών, πρωτίστως ως το τεχνικό πλαίσιο εκείνο, βάση του οποίου θα αξιολογείται και θα προωθείται η τραπεζική – επενδυτική εταιρική χρηματοδότηση. Μια μεγάλη γκάμα από πράσινους δείκτες – η οποία συμπυκνώθηκε για την οικονομία της συζήτησης στον όρο Green Asset Ratio – έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή, με συνέπεια, οι επιχειρήσεις να κρίνονται αξιόχρεες και επενδυτικά ελκυστικές, όχι μόνον μέσω των χρηματοοικονομικών επιδόσεων τους, αλλά ως πάροχοι μιας ολοκληρωμένης υποδομής, η οποία αφενός, λειτουργεί ως διαρκής παραγωγός υπεραποδόσεων προς τους μετόχους της και ταυτόχρονα, αφετέρου, συνθέτει και αποδίδει μετρήσιμα οφέλη, προς το σύνολο των παραγωγικών συντελεστών, οι οποίοι δημιουργούν την αλυσίδα της παραγωγικής της αξίας : Περιβάλλον, ανθρώπινοι πόροι, εταιρικές αξίες, τήρηση των κανόνων ανταγωνισμού, σεβασμός στην ισχύουσα φορολογική, αναπτυξιακή, εμπορική και εργασιακή νομοθεσία.
Φυσική συνέπεια όλης αυτής της διαλειτουργικότητας, αποτελεί η δημιουργία ενός συνόλου ολοκαίνουργιων χρηματοδοτικών εργαλείων, με διαρκή διεύρυνση στο χώρο της διεθνούς δευτερογενούς αγοράς παραγώγων.
Γενική περιγραφή και ενδεικτικές μορφές
Τα SLDs – Sustainability Linked Derivatives – αποτελούν δομημένα χρηματοοικονομικά μέσα των οποίων οι όροι και η απόδοση συνδέονται άμεσα με την επίτευξη των στόχων ESG μιας εταιρείας. Όπως κάθε άλλο παράγωγο, επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να αντισταθμίζουν διάφορους κινδύνους της αγοράς. Το μοναδικό χαρακτηριστικό τους, είναι ότι το κόστος, τα οφέλη και η αρχιτεκτονική τους ,επηρεάζονται από την επίτευξη των προκαθορισμένων στόχων ESG της εταιρείας. Πέρα από αυτή τη προδιαγραφή, μπορούν να τεθούν σε λειτουργεία, και να συνδεθούν με «κλασσικές» πτυχές των χρηματοοικονομικών οικοσυστημάτων.
Ενδεικτικές περιπτώσεις, αποτελούν :
Ανταλλαγές επιτοκίων που συνδέονται με ESG : Μια ανταλλαγή επιτοκίου είναι μια σύμβαση στην οποία δύο μέρη ανταλλάσσουν μελλοντικές πληρωμές τόκων επί ενός ποσού κεφαλαίου. Σε μια ανταλλαγή που συνδέεται με τα κριτήρια ESG, το επιτόκιο που πληρώνει ή λαμβάνει μια εταιρεία μπορεί να ποικίλλει, ανάλογα με το εάν επιτυγχάνει ή αδυνατεί να επιτύχει προκαθορισμένους στόχους ESG που προσδιορίζονται σαφώς στην ίδια τη συμφωνία ανταλλαγής. Σε περίπτωση αποτυχίας επίτευξης των στόχων, το πρόσθετο κόστος που καταβάλλει η εταιρεία θα διατεθεί κανονικά σε κοινωνικές ή φιλανθρωπικές πρωτοβουλίες, σύμφωνα με τις μεθόδους που επίσης προκαθορίζονται στη σύμβαση.
Βιώσιμα FX Forwards : Ένα FX Forwards που συνδέεται με τη βιωσιμότητα μπορεί να προσαρμόσει τη συναλλαγματική ισοτιμία με βάση την απόδοση ESG, όπως βελτιώσεις στις μετρήσεις διαφοροποίησης των εργαζομένων, τις μειώσεις στην ένταση του ανθρακικού αποτυπώματος, την πιστοποίηση υψηλής ποιότητας της αλυσίδας εφοδιασμού. Άμεσο αποτέλεσμα αυτής της επιλογής αποτελεί η παροχή ενός επιπλέον κινήτρου για την επίτευξη μιας τέτοιας βεντάλιας στόχων.
Παράγωγα commodities με δείκτες απόδοσης ESG : εταιρείες που εκτίθενται στην αστάθεια των τιμών των πρώτων υλών, συχνά χρησιμοποιούν παράγωγα για να αντισταθμίσουν αυτόν τον κίνδυνο κατά την κανονική τους πορεία. Τα παράγωγα των commodities που συμμορφώνονται με το ESG θα μπορούσαν να συνδέσουν τους όρους της αντιστάθμισης με βιώσιμες γεωργικές πρακτικές, πολιτικές αξιολόγησης της αλυσίδας προμηθειών και πελατολογίου, ή μετρήσεις αναφορικά με τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που σχετίζονται με την παραγωγή ή την κατανάλωση των ίδιων των εμπορευμάτων. Για παράδειγμα, ένας παραγωγός καφέ μπορεί να συνάψει σύμβαση παραγώγων που προσφέρει ευνοϊκότερους όρους καθώς αυξάνεται το ποσοστό των κόκκων βιώσιμης προέλευσης.
Πιστωτικά παράγωγα που σχετίζονται με ESG : Τα προϊόντα CDS ( συμβόλαια ανταλλαγής πιστωτικής αθέτησης) που σχετίζονται με το ESG μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου ενός αντισυμβαλλομένου όταν τα οικονομικά αποτελέσματα ενδέχεται να επηρεαστούν από την κλιματική αλλαγή ή, πιο έμμεσα, εάν τα αποτελέσματα επηρεάζονται λόγω αντικατάστασης ενός συγκεκριμένου προϊόντος ή υπηρεσίας. Ένα παράδειγμα αυτού θα μπορούσε να είναι ο κλάδος των αεροπορικών εταιρειών όπου οι πτήσεις μικρών αποστάσεων μπορούν να αντικατασταθούν από ταξίδια με τρένο. Η δημοτικότητα των προϊόντων CDS που σχετίζονται με το ESG πιθανότατα θα αυξηθεί με την αυξανόμενη αντίληψη ότι οι εταιρείες με υψηλές αξιολογήσεις ESG παρουσιάζουν χαμηλό πιστωτικό κίνδυνο.
Καταστροφές και καιρικά παράγωγα : Μία από τις πιο ορατές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής ήταν η αύξηση των οικολογικών γεγονότων όπως οι τυφώνες και οι σεισμοί, με αποτέλεσμα την εγγενή αύξηση του κινδύνου φυσικών καταστροφών. Αυτό έχει δημιουργήσει ζήτηση για χρηματοοικονομικά προϊόντα (συμπεριλαμβανομένων των παραγώγων) για τη μεταφορά αυτού του κινδύνου και τη δημιουργία μέσων που τους επιτρέπουν να το κάνουν. Το αποτέλεσμα ήταν η ανάπτυξη παραγώγων «καταστροφής», τα οποία είναι προσαρμόσιμα εξωχρηματιστηριακά παράγωγα που μεταφέρουν μέρος αυτής της έκθεσης σε φυσικές καταστροφές στους επενδυτές με αντάλλαγμα ένα ασφάλιστρο. Αυτά τα παράγωγα καταστροφών είναι ιδιαίτερα χρήσιμα για τις χώρες, επιτρέποντας τη μεταφορά μέρους της έκθεσης τέτοιων χωρών σε τέτοια οικολογικά γεγονότα στις ασφαλιστικές και κεφαλαιαγορές χωρίς αύξηση του κεφαλαίου του δημόσιου χρέους. Αυτά τα παράγωγα καταστροφών είναι συχνά δομημένα έτσι ώστε να πληρώνονται γρήγορα όταν συμβεί μια φυσική καταστροφή. Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει δραστηριοποιηθεί στο σχεδιασμό πολλών ανταλλαγών καταστροφών για να μπορέσουν οι αναπτυσσόμενες χώρες να αντισταθμίσουν αυτή τη μορφή έκθεσης. το 2017, η Παγκόσμια Τράπεζα κυκλοφόρησε 320 εκατομμύρια δολάρια σε ομόλογα πανδημικής καταστροφής και 105 εκατομμύρια δολάρια σε ανταλλαγές που συνδέονται με τον κίνδυνο πανδημίας, αντισταθμίζοντας τον κίνδυνο εκδήλωσης πανδημίας και παρέχοντας χρηματοδότηση για τη χρηματοδότηση έκτακτης ανάγκης πανδημίας με στόχο τη στήριξη των αναπτυσσόμενων χωρών που κινδυνεύουν από την εκδήλωση πανδημιών .
Ένα εξέχον παράδειγμα τέτοιου παραγώγου το 2017 είναι μια ανταλλαγή καταστροφών 206 εκατομμυρίων δολαρίων που εκδόθηκε για τις Φιλιππίνες. Στο πλαίσιο αυτής της ανταλλαγής:
- η κυβέρνηση των Φιλιππίνων αγόρασε ασφαλιστήρια συμβόλαια από το Σύστημα Ασφάλισης Κυβερνητικών Υπηρεσιών των Φιλιππίνων για την προστασία των εθνικών και τοπικών κυβερνητικών περιουσιακών στοιχείων από τον κίνδυνο σεισμών και ισχυρών τυφώνων.
- για τη μεταφορά του κινδύνου εκτός των Φιλιππίνων, η Παγκόσμια Τράπεζα ενήργησε ως ενδιάμεσος, πραγματοποιώντας μια ανταλλαγή καταστροφών με διεθνείς επενδυτές. Η Παγκόσμια Τράπεζα μετέφερε το ασφάλιστρο που κατέβαλαν οι Φιλιππίνες σε αυτούς τους επενδυτές. και
- σε περίπτωση φυσικής καταστροφής που καλύπτεται από την ανταλλαγή και υπό την προϋπόθεση ότι η απώλεια για μια τέτοια καταστροφή υπερβαίνει ένα προκαθορισμένο ελάχιστο, οι εθνικές και τοπικές κυβερνήσεις των Φιλιππίνων θα λάβουν πληρωμή εντός 20 ημερών.
Επιμέτρηση και τυποποίηση
Η πιο σοβαρή πτυχή, προκειμένου η χρήση των SLDs να επιτύχει, συνδέεται με την προσεκτική επιλογή των KPIs που θα λαμβάνονται ως αναφορά για τη διαπραγμάτευση των συμβάσεων παραγώγων. Για παράδειγμα :
Εκπομπές Άνθρακα : ένας πολύ κοινός δείκτης μέτρησης είναι άμεσα συνδεδεμένος με τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ένα παράγωγο θα μπορούσε να περιλαμβάνει όρους που τροποποιούν την πληρωμή του στη λήξη, με βάση την επιτυχία της εταιρείας να μειώσει ή να συγκρατήσει τις εκπομπές CO2 εντός προκαθορισμένου χρονικού πλαισίου.
Χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας : Για εταιρείες που στοχεύουν να αυξήσουν το βάρος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην κατανάλωσή τους, ένα παράγωγο θα μπορούσε να συνδέσει οικονομικούς όρους με το ποσοστό της κατανάλωσης ενέργειας που προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές.
Διαφορετικότητα και Ένταξη : Τα κοινωνικά κριτήρια παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο. Ένα παράγωγο θα μπορούσε να προσφέρει καλύτερους όρους καθώς η εταιρεία φτάνει σε ορισμένα ορόσημα που σχετίζονται με την ετερογένεια του εργατικού δυναμικού, όπως η ισότητα των φύλων σε ηγετικές θέσεις.
Βιώσιμη Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας : Για επιχειρήσεις με μεγάλες αλυσίδες εφοδιασμού, οι δείκτες KPI θα μπορούσαν να επικεντρωθούν στο ποσοστό των προμηθευτών που πληρούν πιστοποιημένα περιβαλλοντικά ή κοινωνικά πρότυπα.
Ωστόσο, η ουσιαστική και αποτελεσματική ενσωμάτωση αυτών των KPIs, εμπεριέχει – οριζόντια – την τήρηση μιας εξαιρετικά σημαντικής προϋπόθεσης, αυτήν της τυποποίησης στην τεκμηρίωση. Στις 17 Ιανουαρίου 2024, η International Swaps and Derivatives Association, Inc, ένας ιδιωτικός εμπορικός οργανισμός του οποίου τα μέλη, κυρίως τράπεζες, συναλλάσσονται στην αγορά εξωχρηματιστηριακών παραγώγων, παρουσίασε μια βιβλιοθήκη ρητών (a clause library όπως την ανέφεραν στο σχετικό ενημερωτικό τους δελτίο) σχεδιασμένη κατά τρόπον τέτοιο, ώστε να τυποποιηθεί κατά το δυνατόν περισσότερο η διαπραγμάτευση συναλλαγών SLDs, με στόχο τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στη διαδικασία διαπραγμάτευσης και τη μείωση των κινδύνων, θέτοντας τα θεμέλια για την περαιτέρω ανάπτυξη αυτής της αγοράς.
Αυτή η πρωτοβουλία αυξάνει σημαντικά την εμπορική βιωσιμότητα των SLDs τοποθετώντας τα ως αποτελεσματικό χρηματοδοτικό μηχανισμό για την προώθηση βιώσιμων πρωτοβουλιών. Η τυποποίηση των ορισμών και των όρων είναι θεμελιώδης για τη διασφάλιση της διαφάνειας στις διαπραγματεύσεις και την αποφυγή των καταχρηστικών συμπεριφορών που μπορούν εύκολα να εξελιχθούν σε greenwashing, δηλαδή σε εκούσια και οργανωμένη απόπειρα παραπλάνησης των stakeholders.
Συμπερασματικά, η σύνθεση της χρήσης χρηματοδοτικών εργαλείων δευτερογενούς αγοράς, τα οποία από μόνα τους εμπεριέχουν σημαντικά λειτουργικά πλεονεκτήματα (παραγωγή οικονομιών κλίμακας, χρηστική διαχείριση του επιχειρηματικού κινδύνου, price discovery, αυξημένες προσδοκίες ρευστότητας) και κριτηρίων βιωσιμότητας, είναι ικανή να παράξει μεσοπρόθεσμα, αναπτυξιακές συνθήκες γεωμετρικού χαρακτήρα.
Προοπτική
Η τάση που εμφανίζει η αγορά παραγώγων ESG θα συνεχίσει να αυξάνεται εκθετικά και αρχίζει να συγκεντρώνει δυναμική, ικανή να αναμορφώσει ολιστικά τις δευτερογενείς χρηματιστηριακές αγορές. Ωστόσο, οι συνθήκες θα δυσκολέψουν επί του επιχειρησιακού πεδίου : Μια διαρκώς επεκτεινόμενη δευτερογενής αγορά ESG θα επιφέρει σημαντικές μεταβολές στα ισχύοντα κανονιστικά πλαίσια – με απλά λόγια στους «όρους του παιχνιδιού» – και, ταυτόχρονα, θα οδηγήσει – μοιραία – σε αναδιάταξη των χρηματοδοτικών προδιαγραφών έτι περεταίρω. Όμως, alea jacta est ….!
Δείτε το άρθρο όπως δημοσιεύθηκε εδώ